تفاوت لوله گالوانیزه سرد و گرم چیست؟

لوله گالوانیزه که با عنوان لوله فولادی گالوانیزه هم شناخته می‌شود، به دو نوع کلی گالوانیزه گرم و گالوانیزه سرد (الکترو گالوانیزه) تقسیم می‌شود. در نوعِ گرم، لایه‌ای از فلز روی به‌صورت ضخیم و یکنواخت بر سطح لوله اعمال می‌شود که موجب چسبندگی قوی‌تر پوشش و افزایش قابل‌توجه طول عمر آن خواهد شد. این نوع لوله مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد و در محیط‌های مرطوب یا خورنده عملکرد بسیار بهتری از خود نشان می‌دهد. در مقابل، گالوانیزه سرد هزینه‌ تولید کمتری دارد؛ اما سطح آن نسبتا ناصاف است و مقاومت آن در برابر زنگ‌زدگی و عوامل خورنده به‌مراتب کمتر از نوع گرم خواهد بود. به‌همین دلیل انتخاب بین این دو نوع لوله باید با توجه به شرایط محیطی، کاربرد و بودجه پروژه انجام گیرد. در این مقاله از پتروپایپ جوان به بررسی تشخیص لوله گالوانیزه گرم و سرد پرداخته‌ایم تا شما بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید.

لوله گالوانیزه چیست؟

در ساده‌ترین تعریف، لوله گالوانیزه لوله‌ای فولادی است که طی فرایندی صنعتی ویژه، لایه‌ای محافظ از فلز روی بر سطح آن اعمال شده است. این پوشش روی، مانند یک سد محافظ در برابر عوامل محیطی به‌ویژه رطوبت عمل می‌کند؛ رطوبتی که در نهایت می‌تواند منجر به زنگ‌زدگی و خوردگی شود. این لوله نه‌تنها استحکام و دوام فولاد را حفظ می‌کند، بلکه با بهره‌گیری از این لایه محافظ، طول عمر و اطمینان عملکرد آن نیز افزایش می‌یابد. تولید لوله گالوانیزه فرایندی دقیق و جالب است.

ابتدا لوله فولادی به‌طور کامل تمیز می‌شود تا هرگونه آلودگی، چربی یا مواد زائد از سطح آن پاک شود. این مرحله شامل غوطه‌وری در چندین حمام شیمیایی است. سپس لوله وارد حمامی از روی مذاب می‌شود. دما و مدت‌زمان قرارگیری در این حمام به‌دقت کنترل می‌شود تا ضخامت لایه‌ روی به‌صورت یکنواخت و استاندارد اعمال شود. در نهایت، لوله پس از خروج از حمام سرد می‌شود و لایه‌ روی، پیوندی متالورژیکی با فولاد ایجاد می‌کند که مزایای زیادی نسبت به دیگر گزینه‌ها به همراه دارد. انتخاب این لوله فلزی به‌جای لوله‌های بدون پوشش یا ساخته‌شده از سایر مواد، مزایای زیادی دارد:

• مقاومت در برابر خوردگی: لایه روی مانند آند پیش‌خورنده عمل می‌کند؛ یعنی پیش از فولاد دچار خوردگی می‌شود و از آن محافظت می‌کند.
• دوام بالا: لوله‌های گالوانیزه در مناطق روستایی بیش از ۵۰ سال و در مناطق شهری و ساحلی حدود ۲۵ تا ۴۰ سال دوام می‌آورند.
• صرفه‌جویی اقتصادی: با توجه به طول عمر بالا و نیاز کم به تعمیر و نگهداری، این لوله‌ها در بلندمدت مقرون‌به‌صرفه‌تر از سایر گزینه‌ها هستند.
• ایمنی: سطح داخلی لوله پوسته نمی‌دهد؛ به‌همین دلیل آب یا ماده عبوری از آن دچار آلودگی نمی‌شود. این ویژگی در لوله‌کشی‌ آب‌ بسیار مهم است؛ اما برای کاربردهای دیگر اهمیت کمتری دارد.

به‌طور کلی، دو نوع اصلی لوله‌ گالوانیزه شامل لوله گالوانیزه گرم و سرد وجود دارد که در ادامه به بررسی دقیق این محصولات می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: لیست قیمت لوله گالوانیزه

منظور از لوله گالوانیزه گرم چیست؟

لوله گالوانیزه گرم از طریق واکنش فلز مذاب با زمینه آهن به وجود می‌آید که طی آن یک لایه آلیاژی تشکیل می‌شود؛ بدین ترتیب بستر و لایه پوشش به هم متصل خواهد شد. در فرایند گالوانیزه گرم، ابتدا لوله فولادی برای حذف اکسید آهن روی سطح آن، اسیدشویی (پیکلینگ) می‌شود. پس از اسیدشویی، لوله با محلول آبی کلرید آمونیوم، کلرید روی یا محلول ترکیبی از این دو شسته می‌شود و سپس به مخزن گالوانیزه گرم منتقل می‌شود. گالوانیزه گرم مزایایی مانند پوشش یکنواخت، چسبندگی قوی و طول عمر بالا دارد.

در لوله گالوانیزه گرم، واکنش‌های فیزیکی و شیمیایی پیچیده‌ای بین لایه پایه فولاد و حمام مذاب ایجاد می‌شود که لایه‌ای آلیاژی از روی و آهن با ساختار فشرده و مقاوم در برابر خوردگی شکل می‌دهد. این لایه آلیاژی با لایه خالص روی و پایه فولادی یکپارچه می‌شود؛ به‌همین دلیل مقاومت خوردگی بسیار بالایی دارد. این لوله‌ها بر اساس ضخامت و وزن به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:

• لوله گالوانیزه گرم سنگین: این نوع لوله ضخامت و وزن بیشتری دارد و در کاربردهایی که به مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ زدگی و فشار زیاد است، استفاده می‌شود. لوله گالوانیزه گرم سنگین در صنایعی مانند نفت و گاز، پتروشیمی و ساختمان‌سازی استفاده می‌شوند.
• لوله گالوانیزه گرم سبک: این نوع لوله ضخامت و وزن کمتری دارد و در مصارفی مانند لوله‌کشی آب، فاضلاب و سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی کاربرد دارد.

منظور از لوله گالوانیزه سرد چیست؟

لوله گالوانیزه سرد به‌صورت الکتروگالوانیزه تولید می‌شود. میزان گالوانیزه‌شدن این نوع لوله بسیار کم است و تنها بین ۱۰ تا ۵۰ گرم بر متر مربع خواهد بود؛ در نتیجه مقاومت خوردگی آن به مراتب کمتر از لوله‌های گالوانیزه گرم است. برای تضمین کیفیت، اکثر تولیدکنندگان لوله‌های گالوانیزه استاندارد از روش الکتروگالوانیزه (گالوانیزه سرد) استفاده نمی‌کنند. تنها شرکت‌های کوچک با تجهیزات قدیمی و محدود به این روش متوسل می‌شوند که البته قیمت محصولات آنها نسبتا ارزان‌تر است.

لایه گالوانیزه شده در لوله‌های فولادی سرد، لایه‌ای الکتروپلیت شده است که لایه روی و بستر فولادی به‌صورت جداگانه قرار دارند. لایه روی نازک است و به سادگی به بستر فولادی چسبیده و احتمال جدا شدن آن زیاد است. به‌همین دلیل مقاومت خوردگی آن ضعیف خواهد بود. بر اساس فرایند تولید و حوزه کاربرد، لوله‌های گالوانیزه سرد به انواع زیر تقسیم می‌شوند:

• لوله فولادی الکتروگالوانیزه: لوله فولادی الکتروگالوانیزه رایج‌ترین نوع لوله گالوانیزه سرد است که با فرایند آبکاری الکتریکی، لایه یکنواختی از روی، روی سطح لوله ایجاد می‌کند. این لوله مقاومت خوبی در برابر خوردگی دارد و برای محیط‌های داخلی معمولی است.
• لوله فولادی مکانیکی گالوانیزه: در این نوع لوله، پودر روی به‌صورت مکانیکی و با رولینگ فشرده شده است تا لایه‌ای ضخیم‌تر و یکنواخت‌تر روی سطح لوله تشکیل شود. برای محیط‌های بیرونی، به‌خصوص جایی که به مقاومت بالاتر در برابر خوردگی نیاز است، مناسب خواهد بود.
• لوله فولادی آلیاژی گالوانیزه: در فرایند گالوانیزه‌شدن این لوله‌ها، عناصری مانند آلومینیوم و منیزیم به آلیاژ اضافه می‌شود تا مقاومت در برابر خوردگی و عملکرد جوشکاری بهبود پیدا کند. این نوع لوله برای شرایط محیطی سخت‌تر مناسب است.
• لوله فولادی گالوانیزه رنگی: این نوع لوله‌ها برای برآورده‌سازی نیازهای طراحی معماری، پس از گالوانیزه‌شدن، با روش غوطه‌وری یا اسپری رنگ‌آمیزی می‌شوند تا ظاهری رنگارنگ و زیبا پیدا کنند. این کار علاوه‌بر کاربردی بودن، جنبه تزئینی بالایی هم دارد.

تفاوت های لوله گالوانیزه سرد و گرم چیست؟

لوله‌های گالوانیزه به‌منظور افزایش مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی با لایه‌ای از روی پوشش داده می‌شوند. این پوشش به دو روش مختلف گالوانیزه گرم و گالوانیزه سرد اعمال می‌شود که هرکدام ویژگی‌ها، کاربردها و عملکرد متفاوتی دارند. آشنایی با تفاوت لوله گالوانیزه سرد و گرم به انتخاب بهتر در پروژه‌های ساختمانی، صنعتی و تاسیساتی کمک می‌کند. فرق بین لوله گالوانیزه سرد و گرم را می‌توان از جنبه‌های مختلف بررسی کرد که در ادامه به بررسی آن‌ها پرداخته‌ایم:

• روش اجرا: لوله گالوانیزه سرد از طریق تجهیزات الکترولیز تهیه خواهد شد. برای آماده‌کردن این لوله، ابتدا قطعه‌ فلزی چربی‌زدایی و اسیدشویی می‌شود، سپس در محلولی از نمک اسیدی قرار می‌گیرد و به قطب منفی دستگاه الکترولیز متصل می‌شود. در طرف مقابل، یک صفحه روی به قطب مثبت متصل می‌شود و با جریان برق، یون‌های روی از صفحه جدا می‌شود و روی سطح لوله ته‌نشین خواهد شد؛ اما لوله گالوانیزه گرم طی فرایندی تولید می‌شود که در آن لوله فولادی پس از چربی‌زدایی، اسیدشویی، آماده‌سازی شیمیایی و خشک‌سازی، به داخل وان حاوی روی مذاب فرو برده و پس از مدتی بیرون آورده می‌شود تا لایه‌ای فلزی روی سطح آن شکل بگیرد.
• اصل عملکرد و حفاظت: گالوانیزه سرد بر پایه‌ واکنش‌های شیمیایی عمل می‌کند. در این روش، یون‌های روی روی سطح فلز می‌نشیند. معمولا این لایه نازک است و در برابر خوردگی در محیط‌های معمولی، محافظت کافی ایجاد نمی‌کند. بیشتر در محافظت ظاهری از قطعات و سازه‌های فلزی سبک کاربرد دارد. در مقابل گالوانیزه گرم دارای دو نوع محافظت در برابر خوردگی شامل محافظت مکانیکی و محافظت الکتروشیمیایی است. در محیط باز، ترکیباتی مانند اکسید روی، هیدروکسید روی و کربنات روی، بر سطح لوله تشکیل می‌شوند و نقش یک لایه محافظ را ایفا می‌کنند. اگر این لایه آسیب ببیند، دوباره ترمیم می‌شود. در صورت آسیب جدی به لایه روی، به دلیل اختلاف پتانسیل الکتریکی بین روی و آهن، روی به‌عنوان آند حل شده و آهن به‌عنوان کاتد محافظت می‌شود.
• پوشش داخلی و کاربردها: در لوله گالوانیزه سرد، پوشش روی فقط روی سطح بیرونی ایجاد می‌شود و دیواره داخلی بدون محافظ باقی می‌ماند. اما در لوله گالوانیزه گرم، هم سطح بیرونی و هم داخلی دارای لایه روی هستند. به‌همین دلیل، مطابق مقررات، استفاده از لوله گالوانیزه سرد برای انتقال گاز یا آب ممنوع است؛ چراکه مقاومت خوردگی پایینی دارد و لایه روی آن نیز به‌راحتی جدا می‌شود که ممکن است منجر به خطرات ایمنی شود.
• تفاوت در چسبندگی لایه روی: چسبندگی لایه روی به بدنه‌ لوله در نوع گرم بسیار قوی‌تر است؛ چراکه در فرایند غوطه‌وری گرم، بین لایه روی و فلز پایه پیوند آلیاژی ایجاد می‌شود. اما در نوع سرد، لایه‌ روی به‌صورت سطحی روی فلز می‌نشیند و چسبندگی ضعیفی دارد؛ به‌همین دلیل به‌راحتی پوسته می‌شود یا جدا خواهد شد.
• فرق لوله گالوانیزه سرد و گرم در ظاهر: فرق لوله گالوانیزه سرد و گرم از نظر ظاهری بیشتر در بخش سطح آن است، درواقع لوله گالوانیزه گرم سطحی زبرتر و مات‌تر دارد؛ درحالی که لوله گالوانیزه سرد سطحی صاف‌تر، براق‌تر و یکنواخت‌تر دارد.
• تفاوت در قیمت: معمولا لوله‌های گالوانیزه گرم در کارخانه‌های مجهز و با کیفیت استاندارد تولید می‌شوند که که این موضوع موجب افزایش قیمت آن‌ها می‌شود. در مقابل، لوله‌های گالوانیزه سرد در کارگاه‌های کوچک‌تر و با هزینه کمتر تولید شده و ارزان‌تر هستند.

روش های تشخیص لوله گالوانیزه گرم و سرد

به‌نظر شما برای تشخیص لوله گالوانیزه گرم و سرد باید چکار کرد؟ بسیاری از افراد بر این باورند که برای تشخیص این نوع از لوله‌ها فقط باید از آزمایشگاه‌های تخصصی کمک گرفت. اما راه‌های ساده‌تری برای تشخیص این دو نوع لوله از هم وجود دارد که در زیر به بررسی آن‌ها پرداخته‌ایم:

• ظاهر: لوله گالوانیزه گرم سطحی کمی برجسته و کمی تیره‌تر دارد؛ اما لوله گالوانیزه سرد از ظاهری صاف و براق برخوردار است.
• ضخامت: لوله گالوانیزه گرم ضخامت لایه بیشتری دارد؛ اما لوله گالوانیزه سرد لایه نازک‌تری دارد.
• دهانه لوله: در لوله‌های گالوانیزه گرم کل سطح داخلی پوشش داده شده است؛ اما در گالوانیزه سرد فقط دو انتهای لوله پوشش دارد.
• مقاومت در برابر خوردگی: لوله گالوانیزه گرم مقاومت بسیار بالاتری دارد؛ اما لوله گالوانیزه سرد از مقاومت کمتری برخوردار است.
• علامت‌گذاری: لوله‌های گالوانیزه گرم روی هر دو سر با جوهر آبی حلقه‌هایی همراه با استانداردها و مشخصات چاپ شده‌اند؛ لوله‌های گالوانیزه سرد چنین علامت‌گذاری‌ای ندارند.

کاربردهای لوله گالوانیزه سرد و گرم

کاربرد لوله‌های گالوانیزه گرم و سرد با یکدیگر تفاوت دارد و این تفاوت به نوع پوشش روی، ضخامت آن، روش تولید و میزان مقاومت در برابر خوردگی مربوط می‌شود. در ادامه به بررسی کاربردهای هر یک از انواع لوله‌ها پرداخته‌ایم. ابتدا کاربرد لوله گالوانیزه گرم:

• صنعت ساخت‌وساز و زیرساخت‌ها: لوله‌های گالوانیزه گرم در صنعت ساختمان، به‌طور گسترده برای پشتیبانی سازه‌ای و به‌عنوان اجزای مختلف پروژه‌های عمرانی استفاده می‌شوند.
• سیستم‌های آب‌رسانی و فاضلاب: لوله‌های گالوانیزه گرم به‌دلیل توانایی در برابر اثرات خوردگی ناشی از آب و خاک، به‌طور گسترده در شبکه‌های آب‌رسانی و فاضلاب استفاده می‌شوند.
• کاربردهای کشاورزی: در حوزه کشاورزی، از لوله‌های گالوانیزه گرم برای ساخت سیستم‌های آبیاری، حصارکشی و محوطه‌سازی دامداری‌ها استفاده می‌شود.
• صنعت و تولید: بخش صنعتی هم از لوله‌های گالوانیزه گرم در موارد متنوعی مانند ساخت نوار نقاله، قفسه‌های انبار و سیستم‌های ذخیره‌سازی بهره می‌برد.
• زیرساخت‌های مخابراتی و الکتریکی: لوله‌های گالوانیزه گرم در زیرساخت‌های مخابرات و برق هم به‌کار می‌روند. از این لوله‌ها برای پایه‌های دکل‌های مخابراتی، تیرهای برق و سیستم‌های لوله‌کشی کابل‌ها استفاده می‌شود.
• کاربردهای مسکونی و تجاری: در ساختمان‌های مسکونی و تجاری، لوله‌های گالوانیزه گرم در مواردی همچون لوله‌کشی آب، سیستم‌های گرمایشی و اجزای سازه‌ای استفاده می‌شوند.

محدوده کاربرد لوله‌های گالوانیزه سرد هم بسیار گسترده است و تقریبا تمام جنبه‌های زندگی مدرن را پوشش می‌دهد:

• صنعت ساخت‌وساز: لوله‌های گالوانیزه سرد برای سازه‌های ساختمانی، سیستم‌های تخلیه سقف، نرده‌های بالکن و … که علاوه بر دوام، ظاهری زیبا دارند.
• حوزه کشاورزی: لوله گالوانیزه سرد در گلخانه‌ها و مراکز پرورش دام، این لوله‌ها ضمن فراهم‌کردن استحکام ساختاری، از خوردگی سازه‌های فلزی جلوگیری می‌کنند.
• صنعت تولید: لوله‌های گالوانیزه سرد در صنایعی مانند خودروسازی و تولید لوازم خانگی، برای ساخت قطعات مختلف که کیفیت و طول عمر محصول را تضمین می‌کند، کاربرد دارند.
• زیرساخت‌ها: این لوله‌ها در تأسیسات عمومی مانند پل‌ها، نرده‌های محافظ بزرگراه و تجهیزات روشنایی شهری، به‌خوبی بهره‌برداری می‌شود.

نتیجه‌گیری

شناخت تفاوت لوله گالوانیزه گرم و سرد، نقش مهمی در انتخاب صحیح و اصولی لوله برای پروژه‌های ساختمانی، صنعتی و تاسیساتی دارد. لوله‌های گالوانیزه گرم به‌دلیل مقاومت بالا، چسبندگی قوی لایه روی و طول عمر بیشتر، گزینه‌ای ایده‌آل برای محیط‌های مرطوب، صنعتی و پرخطر هستند. در مقابل، لوله‌های گالوانیزه سرد با ظاهر زیباتر و قیمت پایین‌تر، برای کاربردهای سبک‌تر و محیط‌های کم‌خطرتر مناسب‌ترند. در این مقاله تلاش کردیم با بررسی کامل ویژگی‌ها، روش تولید، مزایا، کاربردها و نحوه‌ تشخیص لوله گالوانیزه گرم و سرد، راهنمایی جامع در اختیار شما قرار دهیم تا بتوانید متناسب با شرایط پروژه‌، انتخابی مطمئن و مقرون‌به‌صرفه داشته باشید.

سوالات متداول درباره تشخیص لوله گالوانیزه گرم و سرد